Hạt nêm bổ sung i-ốt: tìm giải pháp công nghệ phù hợp
BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp (Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM) cho biết, i-ốt đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của cơ thể con người, đặc biệt là tuyến giáp. Thiếu i-ốt sẽ gây ra chậm phát triển về thể chất và tinh thần, hay còn gọi là “các bệnh rối loạn do thiếu i-ốt”: phụ nữ mang thai dễ bị sẩy thai, sinh non, thai chết lưu; trẻ sơ sinh sẽ chậm phát triển trí tuệ, đần độn, tăng nguy cơ bị dị tật bẩm sinh và tử vong; trẻ nhỏ bị tăng nguy cơ chậm phát triển trí tuệ, chậm phát triển tâm thần, hạn chế sự phát triển chiều cao, cân nặng, suy dinh dưỡng, suy tuyến giáp, bướu cổ; người lớn bị giảm khả năng tư duy, giảm sức lao động và gây bệnh bướu cổ.
Để góp phần làm giảm tình trạng thiếu i-ốt trong cộng đồng, BS.CK2. Đỗ Thị Ngọc Diệp cùng cộng sự thực hiện đề tài “Nghiên cứu bổ sung i-ốt vào hạt nêm, góp phần cải thiện tình trạng thiếu hụt i-ốt trong cộng đồng”. Đề tài do Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM chủ trì thực hiện, đã được Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM nghiệm thu.
Nghiên cứu này cho thấy, thói quen ăn uống của người tiêu dùng trên cả nước nói chung, người dân TP.HCM nói riêng, đã thay đổi. Xu hướng sử dụng muối trong chế biến thực phẩm đã giảm, thay vào đó là rất nhiều loại gia vị khác nhau như nước mắm, hạt nêm,… Theo kết quả giám sát sử dụng muối i-ốt tại hộ gia đình ở TP.HCM, tỷ lệ hộ sử dụng hạt nêm là 81,8%, nước mắm là 98,7%, trong khi đó, sử dụng muối i-ốt đạt tiêu chuẩn phòng bệnh chỉ có 64,4%. Đây là một trong những nguyên nhân chính lý giải tình trạng thiếu hụt i-ốt cộng đồng đang tăng trở lại, đặc biệt ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam.
Giải quyết việc thiếu hụt i-ốt là mối quan tâm mang tầm chiến lược. Mục tiêu thanh toán tình trạng thiếu hụt i-ốt trong cộng đồng và đề ra giải pháp nghiên cứu bổ sung i-ốt vào các gia vị thực phẩm đã được xác định trong “Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn từ 2011 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030” cũng như “Kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn từ 2011 - 2015 và tầm nhìn đến năm 2020 của TP.HCM”.
Có nhiều cách để bổ sung i-ốt. Tại Việt Nam, công nghệ phun sương được áp dụng để bổ sung i-ốt vào muối ăn, với bột canh thì áp dụng công nghệ trộn khô ở giai đoạn cuối cùng của quy trình chế biến. Tuy nhiên, cả hai công nghệ trên đều không phù hợp với hạt nêm, do sản phẩm này có cấu trúc dạng hạt xốp, khô, kích thước hạt lớn, không đồng đều, dễ hút ẩm và đóng vón. Nếu ứng dụng công nghệ trộn khô sẽ làm lượng i-ốt phân bố không đều trong thành phẩm, mất an toàn cho người sử dụng; áp dụng công nghệ phun sương sẽ làm tăng độ ẩm của hạt nêm, gây ra hiện tượng dính hạt và đóng vón, ảnh hưởng tới chất lượng, cảm quan và quá trình bảo quản sản phẩm. Một loạt thí nghiệm và nghiên cứu về tính ổn định của i-ốt trong hạt nêm, chất lượng, cảm quan của sản phẩm hạt nêm có bổ sung i-ốt đã được các nhà nghiên cứu của Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM thực hiện để tìm ra giải pháp, quy trình công nghệ phù hợp có thể ứng dụng rộng rãi vào thực tế, đảm bảo tính khả thi trong sản xuất công nghiệp.
Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất
Nhóm nghiên cứu đã phối hợp với Công ty Cổ phần Uniben để bổ sung i-ốt vào sản phẩm hạt nêm “3 Miền” của Uniben. Kết quả, khi sử dụng sản phẩm đã bổ sung i-ốt cho thấy có sự gia tăng lượng i-ốt ăn vào (trung bình là 264 ± 126 µg/ngày) so với khi sử dụng hạt nêm không bổ sung i-ốt (trung bình 95,6 ± 50,1 µg/ngày), tạo ra sự gia tăng i-ốt niệu có ý nghĩa phòng bệnh (i-ốt niệu 24 giờ trung bình tăng lên 320,6 ± 42,3 µg/ngày, cao hơn 2,3 lần so với sử dụng hạt nêm không i-ốt).
Nhóm nghiên cứu đã xây dựng công thức, thành phần nguyên liệu, quy trình công nghệ với đầy đủ các thông số đảm bảo chất lượng, cảm quan sản phẩm, độ ẩm, hàm lượng i-ốt và chỉ tiêu vi sinh để ứng dụng vào sản xuất. Hạt nêm đã bổ sung i-ốt theo công thức này với lượng tiêu thụ là 10 g/ngày/người đảm bảo cung cấp đủ lượng i-ốt và natri theo khuyến nghị về dinh dưỡng của Bộ Y tế, phù hợp với yêu cầu phòng chống các rối loạn do thiếu hụt i-ốt.
Theo ông Nguyễn Ngọc Kinh Luân (đại diện truyền thông của Uniben), nhiều doanh nghiệp hiện nay cho rằng việc bổ sung i-ốt sẽ gây nhiều xáo trộn trong hoạt động sản xuất, làm tăng chi phí sản xuất cũng như khiến sản phẩm có thể bị biến đổi màu, biến mùi, mất khả năng chống oxy hóa, thậm chí không đảm bảo được chất lượng như công bố. Tuy nhiên, bằng sự phối hợp nghiêm túc, chặt chẽ giữa nhà khoa học và doanh nghiệp, kết quả đề tài đã tạo ra một sản phẩm mang lại lợi ích to lớn cho cộng đồng. Công nghệ sản xuất hạt nêm bổ sung i-ốt được nghiên cứu ứng dụng thành công trên dây chuyền sản xuất của Uniben (phù hợp với các thiết bị, quy trình của doanh nghiệp) đã tạo ra sản phẩm bổ sung i-ốt đủ sức “tạo ra sự gia tăng i-ốt niệu có ý nghĩa phòng bệnh”, nhưng vẫn giữ được sự thơm ngon đậm đà của món ăn, sản phẩm có giá thành hợp lý với người tiêu dùng.
Sau khi áp dụng công nghệ, hạt nêm “3 Miền” được khách hàng biết đến nhiều hơn, vì ngoài việc tăng cường hương vị cho món ăn, sản phẩm còn góp phần cải thiện tình trạng thiếu hụt i-ốt trong cộng đồng, giúp ngăn ngừa các bệnh do thiếu i-ốt gây ra với chi phí thấp.
Hiện nay, sản phẩm đã được thị trường chấp nhận thể hiện qua doanh số hạt nêm “3 Miền” của Uniben liên tục tăng trưởng, thâm nhập được vào hàng chục triệu hộ gia đình, quán ăn, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng của các sản phẩm mang thương hiệu “3 Miền” khác như nước mắm, nước chấm, mì gói,...
Hợp tác nhà khoa học – doanh nghiệp: yếu tố quan trọng để thành công
Ông Luân chia sẻ thêm, qua thành công này, Uniben mong muốn đẩy mạnh hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà khoa học nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm cũng như có những đóng góp tích cực cho cộng đồng. Việc hợp tác này cần xuất phát từ nhu cầu thực sự của người dân và xã hội, và lấy đó làm động lực và mục tiêu. Mặt khác, trong quá trình làm việc, cộng tác, doanh nghiệp cần lắng nghe và tôn trọng các ý kiến chuyên môn của các nhà khoa học. Đồng thời, dựa trên các thế mạnh và chuyên môn trong thực tế sản xuất, doanh nghiệp cũng sẽ hỗ trợ tích cực cho các nhà khoa học trong việc nghiên cứu và triển khai ứng dụng.
Uniben sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc hợp tác nghiên cứu - ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất, phát triển sản phẩm mới, tự động hóa nhà máy,…vì đây là con đường thiết thực nhất để nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh doanh.
Vân Nguyễn (CESTI)