Đây là nội dung của hội thảo do Cục Năng lượng nguyên tử phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và phát triển truyền thông Khoa học và Công nghệ và Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt tổ chức trong 2 ngày 26-27/4/2016 tại TP. Đà Lạt.
Theo TS. Hoàng Anh Tuấn (Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử), lò phản ứng nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt được khôi phục và hoạt động trở lại từ năm 1984, đảm bảo an toàn và khai thác hiệu quả phục vụ nghiên cứu, sản xuất đồng vị phóng xạ, đào tạo cán bộ và nhiều ứng dụng khác. Việc phát triển nghiên cứu ứng dụng nặng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Lợi ích của điện hạt nhân là rất lớn, bởi năng lượng hạt nhân hầu như không phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính; có khả năng cạnh tranh về kinh tế, chi phí nhiên liệu ổn định; góp phần tăng cường tiềm lực khoa học kỹ thuật và công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng không chỉ trong ngành năng lượng hạt nhân, ngành điện mà còn thúc đẩy nhiều ngành công nghiệp và kinh tế khác.
Lò phản ứng hạt nhân tại Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt có công suất danh định 500 kW, được khai thác hiệu quả phục vụ các lĩnh vực kinh tế xã hội. Ảnh: LV.
Trước nhu cầu cấp bách, Việt Nam đã quy hoạch phát triển các nhà máy điện hạt nhân nhằm bảo đảm ổn định cung cấp điện trong tương lai, cụ thể là đưa tổ máy điện hạt nhân đầu tiên vào vận hành năm 2028; đến năm 2030 nguồn điện hạt nhân có công suất 4.600 MW, sản xuất khoảng 32,5 tỷ kWh, chiếm 5,7% sản lượng điện sản xuất.
Về công tác thông tin, tuyên truyền phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam, sau khi Đề án 370 về thông tin, tuyên truyền phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam được phê duyệt, Bộ KH&CN đã tích cực triển khai công tác thông tin, tuyên truyền, tập trung vào các hoạt động như: tổ chức hội thảo, tọa đàm, triển lãm, trưng bày về phát triển điện hạt nhân; biên soạn, xuất bản ấn phẩm về điện hạt nhân. Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận cũng đã tập trung triển khai nhiều hoạt động thông tin tuyên truyền cho đông đảo tầng lớp nhân dân của Ninh Thuận, tư vấn khối ngành kỹ thuật cho thanh thiếu niên Ninh Thuận,…
Trong thời gian tới, Bộ KH&CN tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và các nước trong việc thực hiện kế hoạch tổng thể phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân đến năm 2020, đáp ứng yêu cầu triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, bảo đảm an toàn, an ninh, hiệu quả. Đồng thời, tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan truyền thông để thực hiện hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền về phát triển điện hạt nhân nói chung và đề án 370 nói riêng.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng (Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận) cho biết, đến nay đã có gần 400 sinh viên, cán bộ Việt Nam được cử đi học các chuyên ngành điện hạt nhân ở Liên bang Nga và các nước có KH&CN hạt nhân phát triển. Hiện nay, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đang ở giai đoạn hoàn tất hồ sơ phê duyệt địa điểm, ký kết nội dung với các nhà thầu để chuẩn bị cho giai đoạn xây dựng nhà máy. Dự án Ninh Thuận 1 tại huyện Thuận Nam sử dụng công nghệ VVER 1.200 với thế hệ lò hiện đại, được kiểm chứng và bảo đảm an toàn. Địa điểm được đề xuất mở rộng về phía Tây Nam và lùi sâu vào đất liền khoảng 400m so với vị trí được duyệt trong quy hoạch năm 2010. Dự án Ninh Thuận 2 tại huyện Ninh Hải sử dụng công nghệ nước áp lực với thế hệ lò hiện đại cũng đã được kiểm chứng, bảo đảm an toàn. Địa điểm cũng được đề xuất mở rộng về phía Tây Nam và lùi sâu vào đất liền khoảng 285-395m so với vị trí được duyệt trong quy hoạch năm 2010.
Ông Dương Văn Đông (Trung tâm Nghiên cứu và điều chế đồng vị phóng xạ) giới thiệu một số máy móc thiết bị tại Lò phản ứng hạt nhân để sản xuất đồng vị phóng xạ ứng dụng trong y tế, nông nghiệp,... Ảnh: LV. Theo ông Lương Bá Viên (Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt), đến nay, Viện đã làm chủ thiết bị, vận hành an toàn lò phản ứng và các thiết bị khoa học khác, chưa xảy ra sự cố nào ảnh hưởng xấu đến con người và môi trường xung quanh. Nhiều nghiên cứu đã được ứng dụng vào thực tế như nghiên cứu sử dụng bức xạ gamma để khử trùng, bảo quản thực phẩm, gia vị và nông sản, sản xuất các chế phẩm mới; dùng bức xạ ion hóa để kích thích hoặc tạo đột biến trên giống cây trồng bằng kỹ thuật nuôi tế bào in vitro; nghiên cứu ứng dụng về nuôi cấy in vitro các giống nấm quý hiếm để bảo tồn giống,…
Các đại biểu và nhiều phóng viên, biên tập viên báo đài tham dự hội thảo đã cùng tham quan lò phản ứng hạt nhân, Trung tâm An toàn bức xạ, Trung tâm Điều chế đồng vị phóng xạ thuộc Viện. Nơi đây đã có nhiều ứng dụng kỹ thuật hạt nhân đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, công nghiệp, nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Được biết, mỗi tháng, lò phản ứng hạt nhân hoạt động 130 giờ liên tục để sản xuất một số đồng vị phóng xạ phục vụ cho ngành y tế, công nghiệp; bên cạnh đó, lò cũng hoạt động thời gian ngắn phục vụ cho các thí nghiệm, nghiên cứu. Ngoài ra, mỗi năm có khoảng 200 sinh viên từ các trường như đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, đại học Bách khoa Hà Nội, đại học Điện lực, đại học Đà Lạt, đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM,... đến đây thực tập.
Lam Vân