Rừng nhiệt đới trẻ đóng góp ít trong bảo tồn đa dạng sinh học
19/12/2013
KH&CN nước ngoài
KH&CN quốc tế
Khoảng một nửa rừng nhiệt đới trên thế giới thuộc loại tương đối trẻ và nếu không được bảo vệ thì những khu rừng thứ sinh sẽ “chết trẻ” này chỉ góp phần ít ỏi cho việc bảo tồn đa dạng sinh học thực vật.
Một báo cáo mới đây của các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Nhiệt đới Smithsonian (STRI) ở Panama cho biết khoảng một nửa rừng nhiệt đới trên thế giới thuộc loại tương đối trẻ và nếu không được bảo vệ thì chúng không thể tồn tại hơn một đời người vì bị đốn hạ. Những khu rừng thứ sinh “chết trẻ” này chỉ có thể góp phần ít ỏi cho việc bảo tồn đa dạng sinh học thực vật.
Theo Michiel van Breugel, nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ tại STRI và tác giả chính của nghiên cứu thì rừng thứ sinh nhiệt đới thường bị đốn sau vài chục năm và phổ biến nhất là chưa đến 10 năm nên không có tác dụng về phương diện bảo tồn các loài cây; thậm chí các khu rừng 30 tuổi thì tỷ lệ các loài thực vật sinh sản để bảo đảm cho sự tồn tại lâu dài của các loài cũng rất thấp.
Nghiên cứu của van Breugel gợi ra rằng ở các vùng nhiệt đới, những khu rừng khi bị con người thường xuyên quấy nhiễu có thể bị mất mát lớn sự đa dạng sinh học của những loài cây lưu niên. Trong khi rừng bỏ hoang có thể có sự đa dạng sinh học cao đáng ngạc nhiên, một tỷ lệ lớn các loài cây chỉ có ở dạng cây con hay cây còn nhỏ; chúng không sinh sản trước khi rừng bị đốn lần nữa.
Nghiên cứu được thực hiện tại khu vực nghiên cứu dài hạn của Smithsonian thuộc vùng thử nghiệm ở lưu vực kênh đào Panama để định lượng các chức năng hệ sinh thái theo các kiểu sử dụng đất khác nhau. Van Breugel và các đồng nghiệp đặt ra hai câu hỏi: trong dài hạn, rừng thứ sinh có thể phục hồi sự đa dạng nguyên thủy hay không nhờ tính kế thừa tự nhiên? Và mức độ đóng góp của rừng thứ sinh “chết trẻ” tại các khu nông nghiệp năng động vào việc bảo tồn sự đa dạng cao các loài thực vật?
Các nhà nghiên cứu ước tính ngưỡng kích thước sinh sản tương đối và xác định rằng trong các khu rừng từ 18 đến 34 tuổi có 51% loài đạt kích thước sinh sản. Các khu rừng từ 2 đến 7 tuổi, con số này giảm còn 36%. Điểm quan trọng là chúng gồm rất ít loài tán lớn, loài sinh trưởng chậm chịu được bóng râm và các loài phán tán hạt nhờ động vật sống trong rừng.
Nếu không bị quấy nhiễu, rừng thứ sinh có thể phục hồi mức độ đa dạng thực vật tự như các khu rừng trưởng thành với điều kiện là khu vực xung quanh có các nguồn hạt giống tự nhiên như công viên bảo tồn tự nhiên, các mảng rừng già v.v. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng già để duy trì sự đa dạng thực vật vốn nổi tiếng ở vùng nhiệt đới.
Nguồn: theo Viện Nghiên cứu Nhiệt đới Smithsonian, EurekAlert!