Phân lập và xác định cấu trúc phân tử của một số hợp chất từ vỏ thân cây xuyên tiêu hóa (Zanthoxylum nitidum Dc.) ở Thanh Hóa
30/06/2008
KH&CN trong nước
KH&CN trong nước
Đề tài do tác giả Lê Văn Hạc, Đỗ Thị Ninh, Ngô Xuân Lương (Khoa hóa đại học Vinh) thực hiện nhằm trình bày việc phân lập và xác định cấu trúc của một số hợp chất khác từ vỏ cây xuyên tiêu (Zanthoxylum nitidum Dc.) ở Thanh Hóa.
Cây xuyên tiêu còn gọi là cây hoàng lực, sưng, hạt sẻn, ba tiêu…có vị cay, tính ôn, độ độc vào 3 kinh phế, tỳ và thận. Ở Việt Nam, hạt cây Znitidum Dc. bằng cách trưng cất lôi cuốn hơi nước thu được tinh dầu hàm lượng 1,0%. Tinh dầu có mùi đặc trưng như tinh dầu cam và sả, trong tinh dầu có 33 hợp chất. Thành phần của tinh dầu là limonen, neral, geranial...
Nhóm tác giả lấy vỏ cây xuyên tiêu ở Thanh Hóa, phơi khô tán nhỏ, ngâm với etanol 960C trong 30 ngày. Thu hồi dung môi từ dịch chiết này được etanol. Sau đó, lần lượt chiết cao etanol với n-hexan , elylaxetat tỉ lệ 98: 2, thu được 71 phân đoạn. Từ phân đoạn 20-30 thu được chất rắn màu vàng A, từ phân đoạn 64-70 thu được một chât rắn kết tinh không màu B.
Kết quả thí nghiệm cho thấy, hợp chất A là chất rắn dạng tinh thể màu vàng là chất nitidin, có phổ EI – MS là 348 (M+), 1H-NMR và 13C-NMR. Công thức hóa học là: C21H18NO4. Hợp chất B là chất epi-sesamin, có phổ EI – MS là 354(M+1), 1H – NMR và 13C – NMR đo trong dung môi CDCl3. Đây là những hợp chất lần đầu tiên tách được từ cây xuyên tiêu Zanthoxylum nitidum Dc. ở Thanh Hóa..
BH (Theo tạp chí Hóa học & Ứng dụng, số 6/08)