Tình hình sản xuất và tiêu thụ
Dưa lưới thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae) là rau ăn quả có thời gian sinh trưởng ngắn, trồng được nhiều vụ trong năm với năng suất khá cao; có nguồn gốc từ Ấn Độ và châu Phi; Ai Cập là nơi trồng đầu tiên, sau đó là Hy Lạp, La Mã.
Ở nước ta, hiện có nhiều loại dưa lưới. Ngoài các giống dưa lưới truyền thống được trồng từ lâu như dưa trắng Hà Nội, dưa mật Bắc Ninh, dưa vàng Hải Dương trái nhỏ, thơm, ngọt, thì những năm gần đây, Công ty Giống cây trồng Nông Hữu đã đưa vào sản xuất một số giống lai F1 nhập nội cho năng suất cao (35 tấn/ha), thơm ngon, độ đường (Brix) cao từ 15-18 độ, quả to, màu sắc phong phú, chống chịu một số bệnh nứt dây và thối vi khuẩn. Chu Phấn và Taki là hai giống đã được khảo nghiệm và đánh giá phù hợp với điều kiện nhà màng. Taki có độ Brix cao, có khả năng kháng bệnh tốt hơn nên được khuyến khích trồng nhiều hơn. Một số giống dưa lưới được lai tạo phổ biến như Dưa Vân là dưa ưu thế lai F1 do Công ty Vimorint Cộng hòa Pháp lai tạo và sản xuất; dưa lưới Hami (Cucumis melo var. saccharinus) có nguồn gốc từ Tân Cương, Trung Quốc, …
Sản xuất và tiêu thụ rau quả, trong đó có dưa lưới, một trong những loại rau ăn quả mang lại giá trị kinh tế lớn, là rất cần thiết.
Quy trình và phương pháp tổ chức thực hiện
Quy trình thực hiện
Chuẩn bị cây con và giá thể
Sử dụng khay ươm cây thường bằng vật liệu xốp (50 lỗ/khay) để gieo hạt. Giá thể gieo hạt là mụn xơ dừa đã được xử lý chất chát (tanin), phân hữu cơ (trùn quế hoặc phân chuồng) đã được xử lý bằng tricoderma và tro trấu phối trộn theo tỷ lệ tương ứng là 70% + 20% + 10%, rồi cho vào đầy lỗ mặt khay và tiến hành gieo 1 hạt/lỗ. Sau đó tưới nước giữ ẩm hằng ngày, khay ươm được đặt trong nhà ươm có che mưa và lưới chắn côn trùng. Khi cây xuất hiện lá thật thứ nhất thì phun phân bón lá Growmore 30-10-10, nồng độ 1 g/lít nước.
Trồng và chăm sóc
Nên trồng vào buổi chiều mát, đặt cây nhẹ nhàng để tránh tổn thương cây con, không nén quá chặt, trồng xong phải tưới nước ngay. Mật độ và khoảng cách trồng vào mùa khô là hàng kép kiểu nanh sấu, đạt 2.500-2.700 cây/1.000 m2; mùa mưa trồng hàng kép đạt 2.200-2.500 cây/1.000 m2.
Tưới nước: sử dụng giếng khoan hay nước sông suối, pH từ 6-7, không mặn, không phèn.
Phân bón như KNO3, MgSO4, K2SO4, (NH4)2SO4, Ure, KH2PO4, Ca(NO3)2 thường được hòa vào nước thành dung dịch dinh dưỡng tưới cây, đảm bảo đủ các nguyên tố cần thiết cho sinh trưởng và phát triển là K, N, P, S, Ca, Mg. Dung dịch dinh dưỡng và nước tưới được cung cấp đồng thời qua hệ thống tưới nhỏ giọt có nồng độ phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Khi trồng được 7-10 ngày, bắt đầu treo dây cố định cây, đến giai đoạn ra hoa tiến hành thụ phấn bằng ong hoặc thủ công. Mỗi cây để lại từ 1-4 quả, sau đó tỉa hết cành nách tạo thông thoáng và hạn chế tiêu hao dinh dưỡng. Khi quả có đường kính từ 2-4 cm (khoảng 40 ngày sau trồng) thì hãm ngọn để tập trung dinh dưỡng nuôi quả.
Loại sâu hại dưa lưới trồng trong nhà màng chủ yếu là bọ trĩ (Thrips palmi Karny) và bọ phấn (Bemisia tabaci). Bọ trĩ phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng và khô, gây hại nặng giai đoạn cây con đến ra hoa, đậu trái. Bọ phấn hoạt động vào sáng sớm và chiều mát, hút nhựa làm cây có thể bị héo, ngã vàng và chết; truyền các bệnh virus. Để phòng, trừ có thể dùng bẫy dính; thiên địch nhện nhỏ (Amblyseius cucumber), bọ xít (Orius sauteri và Orius strigicolly), phun thuốc bảo vệ thực vật; vệ sinh vườn trồng,…
Một số bệnh phổ biến gây hại dưa lưới như bệnh phấn trắng do nấm Erysiphe cichoracearum De Candolle hại lá, thân, cành ngay từ thời kỳ cây con; bệnh sương mai giả do nấm Pseudoperonospora cubensis, gây hại trên tất cả các bộ phận nhưng phổ biến nhất là lá; bệnh nứt thân chảy nhựa do nấm Mycosphaerella melonis, gây hại chủ yếu trên thân, đôi khi trên lá và cuống quả, gây nứt, chảy nhựa, cây có thể bị khô chết. Cách phòng trừ là vệ sinh đồng ruộng, thu dọn sạch tàn dư thân lá bị bệnh, tiêu diệt cỏ dại, mật độ trồng hợp lý, bón phân cân đối N-P-K; phun thuốc kịp thời khi phát hiện bệnh,...
Ưu điểm của công nghệ. Hiệu quả kinh tế
Ưu điểm
- Tạo ra sản phẩm sạch, an toàn cho người tiêu dùng (với tập tính canh tác truyền thống sẽ có nhiều dư lượng thuốc BVTV và vi sinh vật gây hại trong sản phẩm).
- Nước tưới và dinh dưỡng được cung cấp đồng thời qua hệ thống tưới nhỏ giọt và được thiết lập chương trình tưới tự động nên cây trồng đều được cung cấp một lượng dưỡng chất tương đối đồng đều (canh tác ngoài đồng ruộng có tồn dư hóa chất và lãng phí nguồn nước).
- Kiểm soát được sâu, bệnh hại cây trồng nhờ hệ thống nhà màng, nhà kính (trồng ngoài đồng ruộng phải sử dụng nhiều loại thuốc hóa học với liều lượng cao để phòng, trừ sâu bệnh hại).
- Trồng được quanh năm (canh tác ngoài đồng ruộng chủ yếu trồng được vào mùa khô).
- Mẫu mã và chất lượng sản phẩm tốt, từ đó hiệu quả kinh tế cao.
Hiệu quả kinh tế
Đánh giá hiệu quả của mô hình trồng dưa lưới trong nhà màng áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt dựa trên kết quả thực tế tính trên 1.000 m2, thời gian của 1 vụ trồng là 70 ngày. Hai khoản đầu tư quan trọng ban đầu để thực hiện là cơ sở vật chất: nhà màng (400.000 đồng/m2x1.000 m2) 400 triệu đồng (khấu hao trong 10 năm) và hệ thống tưới nhỏ giọt: 30 triệu đồng (khấu hao trong 5 năm).
- Tổng chi (giống, phân bán, nhân công, thuốc, khấu hao): 31,6 triệu đồng/vụ.
- Tổng thu: 63 triệu đồng/vụ (3.500kgx18.000đồng)
- Lợi nhuận: 26,9 triệu đồng/vụ
Thông tin liên hệ chuyên gia, hỗ trợ
Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao
Ấp 1, Xã Phạm Văn Cội, Huyện Củ Chi, TP.HCM;
Người liên hệ: Ông Nguyễn Công Hoàng - Phòng Ươm tạo Công nghệ
Email: uomtaocnc@gmail.com