Thế giới đang trải qua sự tăng trưởng kinh tế chưa từng có ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Ngày càng nhiều người ở Ấn Độ, Trung Quốc, Châu Mỹ Latinh và Châu Phi trở nên giàu có hơn, và điều này được phản ánh trong việc tiêu thụ thịt và các sản phẩm từ sữa của họ. Ở Châu Phi, tiêu thụ thịt đã tăng hơn một nửa; ở châu Á và châu Mỹ Latinh, giá trị này tăng hai phần ba.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, chăn nuôi đã được đẩy mạnh và chịu nhiều tác động từ việc sử dụng thuốc kháng sinh. Nhà nông sử dụng thuốc kháng sinh để phòng chống nhiễm trùng cho vật nuôi, nhưng các loại thuốc này cũng có tác dụng làm tăng trọng, nên cải thiện lợi nhuận cho nông dân.
Việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi, quá mức gây ra hậu quả nghiêm trọng: tỷ lệ vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh đang gia tăng nhanh chóng. Thuốc mất hiệu quả, tác động không nhỏ đến sức khỏe của vật nuôi, và cả cho con người.
Các nước thu nhập trung bình và thấp có hạn chế về năng lực giám sát việc sử dụng thuốc và tình trạng kháng thuốc tại các trang trại, nơi mà việc sử dụng thuốc kháng sinh thường ít được quy định và ghi nhận, hơn là ở các nước công nghiệp giàu có, vốn được trang bị các hệ thống giám sát thích hợp.
Nhóm các nhà nghiên cứu do Thomas Van Boeckel, trợ lý giáo sư về Chính sách và Địa lý Y tế của đại học ETH Zurich, gần đây đã công bố bản đồ kháng kháng sinh trên động vật ở các nước thu nhập trung bình và thấp trên tạp chí Science.
Họ đã tập hợp được một cơ sở dữ liệu lớn và phát hiện ra các khu vực phân bố kháng thuốc của các vi khuẩn liên quan đến thực phẩm phổ biến là Salmonella, E. coli, Campylobacter và Staphylococcus.
Theo đó, các khu vực có tỷ lệ kháng kháng sinh cao ở động vật là Đông bắc Trung Quốc, Đông bắc Ấn Độ, miền Nam Brazil, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Tại các quốc gia này, các vi khuẩn nêu trên hiện đang kháng nhiều loại kháng sinh, không chỉ loại sử dụng cho động vật, mà còn cho con người. Phát hiện quan trọng là, cho đến nay, rất ít xuất hiện tình trạng kháng kháng sinh ở châu Phi, ngoại trừ Nigeria và khu vực xung quanh thành phố Johannesburg.
Tỷ lệ thuốc được sử dụng cho động vật bị kháng cao nhất là các nhóm: tetracycline, sulphonamides, penicillin và quinolone. Ở một số vùng nhất định, các hợp chất này đã gần như mất hiệu quả hoàn toàn với nhiễm.
Các nhà nghiên cứu đã đưa ra một chỉ dấu mới để theo dõi sự phát triển của tình trạng kháng thuốc: khu vực có tỷ lệ kháng thuốc cao hơn 50%. Trên toàn cầu, chỉ số này, đối với nhóm gà và heo, đã tăng gần gấp 3 lần trong 20 năm qua. Hiện tại, 1/3 số thuốc mất công dụng ở gà và 1/4 thuốc mất công dụng ở heo, chỉ sau nửa thời gian sử dụng.
"Xu hướng đáng báo động này cho thấy, các loại thuốc sử dụng trong chăn nuôi đang nhanh chóng mất đi hiệu quả", Van Boeckel nói. Điều này ảnh hưởng đến sự bền vững của ngành chăn nuôi và có khả năng là cả với sức khỏe của người tiêu dùng.
Điều đặc biệt cần quan tâm là tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang gia tăng ở các nước đang phát triển và mới nổi, vì đây là nơi tiêu thụ thịt tăng nhanh nhất, trong khi việc sử dụng thuốc kháng sinh trong ngành thú y vẫn chưa được kiểm soát tốt. "Kháng kháng sinh là vấn đề toàn cầu. Kết quả sẽ rất hạn chế, nếu như chỉ nỗ lực để giảm thiểu nó ở một nơi nào đó, mà không kiểm soát được ở những nơi khác trên thế giới", nhà nghiên cứu ETH nói.
Các nhà nghiên cứu từ ETH, Đại học Princeton và Đại học Free ở Brussels đã thu thập hàng ngàn ấn phẩm, cũng như các báo cáo thú y chưa được công bố từ khắp nơi trên thế giới. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng cơ sở dữ liệu này để tạo ra các bản đồ kháng kháng sinh. Tuy nhiên, các bản đồ vẫn còn nhiều khoảng trống khá lớn, đặc biệt là khu vực Nam Mỹ.
Nhóm nghiên cứu đã tạo ra một nền tảng truy cập mở resistancebank.org để chia sẻ những phát hiện của họ và thu thập thêm dữ liệu về đề kháng ở động vật.